+0 به یه ن
از چت جی پی تی سئوال کردم «آیا ایران امروز مستعد فاشیزم هست؟»
پاسخ قابل تامل چت جی پی تی چنین است:
پرسش مهم و پیچیدهای است. پاسخ کوتاه این است: برخی زمینهها و نشانهها میتوانند ایران امروز را تا حدی مستعد گرایشهای فاشیستی کنند، اما ایران را نمیتوان بهطور کامل «فاشیستی» دانست. برای دقت بیشتر، باید لایهلایه نگاه کنیم.
فاشیسم معمولاً چه شرایطی میخواهد؟
در علوم سیاسی، فاشیسم اغلب در بستر این عوامل رشد میکند:
• بحران اقتصادی و احساس تحقیر یا بنبست جمعی
• بیاعتمادی عمیق به نهادهای رسمی و دموکراتیک
• تمایل به «منجی قدرتمند» و نظم آهنین
• سرکوب تکثر، دشمنسازی (داخلی یا خارجی)، و ملیگرایی افراطی
• بسیج تودهای بر پایه احساسات، نه نهادهای پاسخگو
وضعیت ایران امروز
اگر ایران امروز را با این معیارها بسنجیم:
عوامل مستعدکننده:
• فشار اقتصادی مزمن و فرسایش طبقه متوسط
• ناامیدی سیاسی و کاهش مشارکت مؤثر
• قطبیشدن شدید «خودی / غیرخودی»
• عادیشدن زبان حذف، سرکوب و امنیتیسازی
• جذابیت گفتمان «اقتدار برای نجات کشور» نزد بخشی از جامعه
اینها واقعاً زمینهساز گرایشهای اقتدارگرا و حتی فاشیستی هستند.
عوامل بازدارنده یا متفاوتکننده:
• جامعه ایران هنوز بهشدت متکثر است (قومیتی، فرهنگی، سبک زندگی)
• تجربه تاریخی منفی از دیکتاتوریهای خشن در حافظه جمعی وجود دارد
• مقاومت فرهنگی و اجتماعی در برابر یکدستسازی کامل
• نبود یک جنبش تودهای فاشیستی منسجم با رهبری کاریزماتیک کلاسیک
جمعبندی
میتوان گفت:
• ایران امروز در معرض خطر اقتدارگرایی شدید هست
• برخی مولفههای فاشیستی بهصورت پراکنده دیده میشوند
• اما هنوز به مرحله «فاشیسم کلاسیک» نرسیده و مسیر بسته نشده است
آینده بیشتر از آنکه از پیش تعیین شده باشد، به این بستگی دارد که:
• جامعه مدنی، روشنفکران و شهروندان چقدر بتوانند از تکثر، گفتوگو و حقوق فردی دفاع کنند
و آیا بحرانها به سمت «حل نهادی» میروند یا «پاسخ قهری»
اشتراک و ارسال مطلب به:
فیس بوک
تویتر
گوگل